De sleutel tot gezond oud worden is minder eten

Julie Mathison van het National Institute on Ageing (NIA) in de Verenigde Staten voorziet een tijd waarin chronologische leeftijd oploopt met ieder jaar, maar de biologische leeftijd op een ander tijdspoor kan worden gezet. Een tijd waarin bejaard zijn niet hetzelfde betekent als het nu doet.

Wat moeten we doen om het doel van Mathison te bereiken? Wat moeten we doen om de lengte en de kwaliteit van onze levens nog meer te verbeteren? Het antwoord is simpel: een verandering van ons dieet. Mathison en haar collega's geloven dat de sleutel tot een betere oude dag het terugdringen van de hoeveelheid voedsel op ons bord is, door middel van een methode genaamd caloriereductie (of: calorievermindering).

Deze methode gaat verder dan het terugdringen van het aantal calorieën van tijd tot tijd; het gaat om het maken van geleidelijke, voorzichtige maar permanente reducties van de hoeveelheid voedsel in onze maaltijden. Al sinds het begin van jaren '30 wordt een reductie van 30 procent van de hoeveelheid voedsel per dag gelinkt aan een langer en actiever leven bij ratten, muizen, vliegen, wormen en apen. Met andere worden: verspreid over een deel van het dierenrijk heeft caloriereductie zich bewezen als een effectieve methode tegen de verwoestingen van het leven. Het is mogelijk dat mensen net zoveel te winnen hebben als deze dieren. 

In de late jaren '80, zijn twee onderzoeken opgezet naar het verband tussen caloriereductie en veroudering bij resusapen. Een onderzoek vanuit het NIA en eentje vanuit de University of Wisconsin. Wij mensen delen niet alleen voor 93 procent hetzelfde DNA, we verouderen ook op dezelfde manier als deze primaten.

Over de hele linie, is slechts 13 procent van de apen in de caloriereductie-testgroep gestorven aan leeftijd gerelateerde oorzaken in twintig jaar. In de controlegroep stierf 37 procent aan leeftijd gerelateerde oorzaken: bijna drie keer zoveel. In een latere studie van de University of Wisconsin in 2014 bleven deze percentages stabiel.

Minder eten lijkt deze apen zeker te kunnen helpen, maar caloriereductie is veel moeilijker te realiseren bij mensen in de 'echte wereld'. Ten eerste is de bereikbaarheid van makkelijk te fabriceren maaltijden met veel calorieën hoog en dankzij bezorgdiensten als Thuisbezorgd, Deliveroo, Foodora of UberEats is het erg makkelijk geworden om met weinig moeite en beweging voedsel op het bord te krijgen. Ten tweede hebben sommige mensen meer aanleg om aan te komen dan anderen.

Maar aanleg tot obesitas moet meer worden gezien als een levenskeuze dan als een onvermijdelijkheid, aldus Susan Roberts, dieetwetenschapper aan Turfts University in Boston. Zij heeft de leiding over een onderzoek waarbij caloriereductie wordt getest bij een groep mensen.

“I personally have a genetic history of obesity running through my family, and I practice a flexible form of caloric restriction" - Susan Roberts

Roberts benadrukt dat het niet zo moeilijk is - ze volgt haar eigen gewichtscontrole programma dat haar helpt om minder te eten zonder hongerig, minder actief of minder vrolijk te worden. "Als dit niet mogelijk zou zijn zou ik caloriereductie toepassen", voegt ze hieraan toe.

Ondanks het ontbreken van een wetenschappelijk waterdicht experiment, is caloriereductie een van de meest veelbelovende mogelijkheden voor het verbeteren van de gezondheid over de gehele lengte van onze levensduur. "Er is niets in onze onderzoeken wat erop wijst dat caloriereductie niet zou werken bij mensen. En het voordeel van deze methode is dat, in tegenstelling tot op medicijnen gebaseerde behandelingen, er geen lange lijst van bijwerkingen bij komt kijken. De proefpersonen in het onderzoek van Roberts zijn niet hongeriger dan normaal, hun humeur is prima en hun vruchtbaarheid is in orde. "We zijn hard op zoek gegaan naar deze zaken, maar hebben ze niet kunnen vinden", zegt Roberts.